МОРДОВИЯДА ТАГЫ БЕР ЯЋА МЂЧЕТ АЧЫЛДЫ

Ирек БИККИНИН

Бу вакыйга ќомга кљн 6 октябрьдђ Ельник районында Мукшы елгасыныћ сул ягында урнашкан Яћы Кадиш авылында булды. Мђчеткђ Кадиш авылы мљселманнары гына тњгел, ђ књрше Вђчи авылы мљселманнары да йљрер.

Мђчетне тљзњдђ ић књп љлеш керткђн Хасђн Сухов бу мђчетнећ имамы булды. Шунысы кызыклы, мђчетне тљзегђн Суховлар гаилђсенећ бљтен финанс эшлђрен алып баручы, Саранскида билгеле булган эшмђкђр Галина Ивановна Сухова, њзе урыс хатын булуына карамастан, бу мђчетне тљзњдђ бернинди акчаларын да жђллђмђде. Суховларныћ ике уллары бар - Ринат џђм Марат - алар да бу изге эштђ катнаштылар.

Мђчет ачу тантанасын Азюрка авылыннан Зђки хђзрђт Айзатуллин ачып ќибђрде. Шуны да ђйтеп китиек, 22нче июльдђ Уфадан Азюркага мљфти Талгат Таќетдин килгђн иде џђм тљрле авыллардан имамнар ќыелып Мордовияда икенче мљфтият тљзеделђр. Зђки хђзрђт Айзатуллинны мљфти итеп сайладылар. Мордовияда беренче мљфтият 1996 елда шул ук Россиянећ Баш мљфтие Талгат хђзрђт Таќетдиннећ указы белђн тљзелгђн иде инде, ђмма, бђхетсезлеккђ каршы, берничђ ай эшлђгђннђн соћ ул мљфтиятнећ теркђлеве законсыз булганлыгы ачыкланды. Бу икенче мљфтияткђ џђм шђхсђн Зђки хђзрђткђ озын гомерлђр телиек.

...Зђки хазрђтнећ вђгазеннђн соћ сњз Хасђн хђзрђт Суховка бирелде. Хасђн абый бу мђчетнећ тарихын сљйлђде џђм бу мђчет тљзелешендђ аћа ярдђм иткђн књп кешелђргђ рђхмђтлђрен белдерде. Шулар арасында "Дружба" колхозы рђисе Александр Тараскин, Ельниктан Николай Артмин, Кадиш авылыннан читкђ чыгып Мђскђњ, Питер, Саранск, Ковылкин, Нижний Новгород шђџђрлђрендђ яшђњче авылдашлар да бар. Бљтенесе кырыкка якын кеше 100 мећ сумнан артык акча керткђннђр. Ђ Суховлар гаилђсе мђчет тљзњгђ 60 мећ сумга якын акчаларын сарыф иткђннђр. Агалы-энеле Хасђн џђм Камил Суховлар мђчет проектын њз куллары белђн эшлђгђннђр.

...Кадиш авылында њз вакытында 3 мђчет булган. Совет вакытында икесе череп беткђннђр, ђ љченчесеннђн амбар эшлђгђннђр. Совет вакытында ук ирле-хатын Суховлар Лђмберђ районы Кырви авылы мђктђбендђ укытучылар булып эшлђгђндђ килђчђктђ туган авылларында мђчет тљзерлђр диеп башларына да килмђгђндер. Ђ берничђ ел элек Хасђн абый чын књћелдђн ислам диненђ килгђч, њзе дђ гарђп телен љйрђнђ башлаган џђм Мђккђдђ хаќ да кылган. Ђгђр башта Хасђн абый Саранск мђчетенђ књп ярдђм иткђн булса, 2 ел элек аныћ башына туган-њскђн авылында мђчет тљзергђ дигђн уй килђ. Ниџаять, быел 6нчы октябрьдђ Хасђн абыйныћ хыялы тормышка ашты - туган Кадиш авылында љр-яћа мђчеттђ азан ђйтелде.

Хасђн хђзрђт Суховтан соћ сњз Вячеслав Сударевка бирелде. Ул Ельник районы администрация башлыгы урынбасары булып эшли. Вячеслав Иванович районда љченче мђчет тљзелеп бетерњнећ район љчен дђ, ђ бигрђк тђ Кадиш авылы љчен бик ђџђмиятле булуын ассызыклап китте.

Кадиш мљселманнарын тђбрик итњчелђр арасында Мордовияныћ њзгђ мђхђллђреннђн килгђн имамнар да бар иде. Шулар арасында Књгеш (урысча Акчеево) авылы имамы Кђрим Шахмаметьев, Татар Тавласы имамы Касим Булатов, Аксюн авылы имамы Бђшђр Авязов, Саранск шђџђреннђн имам Асыйм Адикаев чыгышлар ясадылыр.

Мђчет ачу тантанасына чакырылган кунаклар арасында Рђстђм Кримчеев - Ельникта потребсоюз рђисе, Абдулхак Салимов - Халыкара информатизация Академиясыныћ Мордовия бњлеге вице-президенты, Фђрит Мамин - “СБС-Агро-Мордовия” банкы директоры, Шамиль Мангутов - Кадошкин районы Иса авылы “Победа” авыл хуќалыгы кооперативы рђисе, Камиль Мангутов - “Ресурсмежрегионгаз” Сђњдђ йорты генераль директоры, Бђязыйт Курмакаев - ООО “Немо” сђњдђ директоры (Саранск), Рђстђм Кильдеев - Иса авылы мђктђбе директоры џђм башкалар иделђр.